Mọi thứ trong DeFi có phải là Ponzi không?

Một câu nói nổi tiếng của nhà báo tài chính huyền thoại Matt Levine.

“Mọi thứ đều là gian lận trong chứng khoán.”

Đây là một lý thuyết cho rằng bất cứ điều gì một công ty làm đều có thể được hiểu là gian lận chứng khoán và họ sẽ bị các cổ đông kiện tụng.

Một công ty làm điều gì đó tồi tệ, giá cổ phiếu của nó tăng lên. Và sau đó, họ sẽ bị cổ đông khởi kiện.

Một điều gì đó tồi tệ xảy ra với một công ty không phải do lỗi của ban quản lý. Các cổ đông kiện họ vì đã không tiết lộ những lỗ hổng khiến điều tồi tệ xảy ra.

Theo Levine, mọi thứ đều là gian lận chứng khoán.

Điều này liên quan đến những lời chỉ trích mới nhất về DeFi: Mọi thứ đều là một kế hoạch Ponzi.

Ampleforth và các nhánh của nó như YAM gần đây đã được xếp vào loại kế hoạch Ponzi bởi những người theo chủ nghĩa thuần túy tiền điện tử. Tính kinh tế của AMPL được thiết kế theo cách thưởng rất nhiều cho các nhà đầu tư ban đầu, điều này đã tạo ra sự phẫn nộ đến từ nhiều nhà phê bình nổi tiếng.

Các ứng dụng nặng ký của DeFi như Synthetix, Maker và thậm chí là Ethereum cũng được gọi là chương trình Ponzi chỉ để tạo ra lợi nhuận phấn khởi cho các nhà đầu tư ban đầu.

Nhưng với một định nghĩa rộng như vậy, đâu là Ponzi?

Bất kỳ khoản đầu tư nào dùng để thưởng cho các nhà đầu tư sớm thông qua dòng vốn từ các nhà đầu tư mới hơn đều có thể được phân loại là một chương trình Ponzi, như theo định nghĩa trên thì mọi khoản đầu tư thành công đều phù hợp với tiêu chí này.

Từ năm 1982 đến năm 1987, cổ phiếu của Apple được giao dịch từ $ 0,22 đến $ 1 sau khi điều chỉnh từ các đợt chia tách cổ phiếu. Bất kỳ ai đầu tư ở mức giá đó và giữ cổ phiếu của họ, thì họ sẽ tăng tối thiểu 500 lần cho đến ngày hôm nay. Do cách thức vận hành của cung và cầu, chỉ có một lý do duy nhất khiến giá cổ phiếu Apple bùng nổ từ đó đến nay là do các nhà đầu tư mới đã bỏ hàng trăm tỷ USD vào cổ phiếu của công ty.

Sau khi tính toán các đợt chia tách cổ phiếu, giá niêm yết của Microsoft là $ 0,10 và giá trị cao nhất của nó trong thời kỳ bong bóng Dot Com là $ 60.

Các nhà đầu tư mua cổ phiếu ngay sau khi IPO và bán nó vào thời kỳ đỉnh điểm của bong bóng Dotcom đã sử dụng các nhà đầu tư mới như một kênh thanh khoản. Do đó, các nhà đầu tư ban đầu sẽ trực tiếp thu lợi đến từ dòng vốn của các nhà đầu tư mới hơn.

Vậy 2 ví dụ trên có phải kế hoạch Ponzi của Apple và Microsoft không? Không hẳn.

Điều khiến các khoản đầu tư hợp pháp khác với các kế hoạch Ponzi đó là kế hoạch Pozin có mục đích lừa đảo rõ ràng. Bernie Madoff đã không lừa đảo nhầm 65 tỷ USD từ tài khoản khách hàng của mình. Bitconnect không phải là một công ty tốt đã tính toán sai lợi nhuận khi quảng cáo về nó.

Đúng vậy, có một sự thật rõ ràng rằng Madoff và Bitconnect đều có ý định lừa đảo những người vô tội với ý định lấy tiền từ họ.

Như dự án YAM không cố gắng lừa dối những người tham gia. Họ đã không tăng ROI cho một số nhà đầu tư đầu tiên bằng cách cho họ tiền thu được từ các nhà đầu tư sau. Dự án qua đời vì lỗi – một nguy cơ điển hình của bất cứ sự thử nghiệm nào.

Nếu bạn đầu tư vào Apple vào năm 1987, bạn sẽ không mua một phần của công ty công nghệ sáng tạo nhất trên thế giới. Bạn đang mua một công ty rất rủi ro đang thách thức hiện trạng và có xác suất thất bại tương đối.

Khi chấp nhận rủi ro đó, bạn chắc chắn xứng đáng với ROI gấp 500 lần. Những người mua cổ phiếu Apple vào năm 2020 thì không.

Tôi nghĩ DeFi đang ở một giai đoạn rất giống như ví dụ về Apple ở trên. Thật khó để nói rõ nó nhỏ đến mức nào và nguy cơ bùng nổ lớn ra sao. Một tuyên bố từ SEC có thể gây ra một đợt bán tháo khổng lồ. Một lỗ hổng lớn đến từ Ethereum hoặc MakerDAO sẽ làm mất uy tín của DeFi.

Mọi người đầu tư vào DeFi ngay bây giờ đang chấp nhận rủi ro lớn có thể có hoặc có thể không thành công. Nếu DeFi thành công, nó sẽ dẫn đến sự chuyển giao tài sản của thế hệ tiếp theo và hàng nghìn tỷ USD sẽ được đổ vào ngành công nghiệp mới này. Những người đã đầu tư vào giai đoạn không chắc chắn sẽ gặt hái được thành quả từ những nhà đầu tư mới hơn bước vào ngành.

Điều đó không có nghĩa là DeFi là một sơ đồ Ponzi. Nó có nghĩa là các nhà đầu tư ban đầu đang được đền bù khi chấp nhận rủi ro mà không ai khác làm.

Ashwath Balakrishnan | Cryptobriefing

Unsplash | Ảnh

Dũng Bùi | Biên tập