Hệ Thống Tài Chính Của Tương Lai

Trong những tháng gần đây, cuộc đua phát triển một loại tiền kỹ thuật số cho ngân hàng trung ương đang tăng tốc. Tín hiệu này được đưa ra bởi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người đã công khai tuyên bố cần đầu tư nguồn lực quốc gia vào blockchain, dự kiến ​​sẽ là công nghệ cốt lõi trong tương lai. Sự háo hức của thị trường Trung Quốc sau tuyên bố của ông đã khiến Mark Zuckerberg – người đã gặp phải sự kháng cự đáng kể từ phía chính quyền phương Tây sau khi bắt đầu dự án Libra – để gióng lên hồi chuông cảnh báo việc Trung Quốc có thể sẽ đi nhanh hơn mỹ trong không gian tiền kỹ thuật số.

CBDC là một loại hình đấu thầu hợp pháp mới cho phép mở rộng quyền truy cập kỹ thuật số của công chúng vào tài khoản của ngân hàng trung ương, vốn chỉ giới hạn ở các ngân hàng thương mại ngày nay. Do đó, công cụ này sẽ kết hợp bản chất kỹ thuật số của tiền gửi ngân hàng với những lợi thế cổ điển của tiền mặt trong các giao dịch hàng ngày. Tuy nhiên, một điểm quan trọng cần xem xét cẩn thận đó là, trường hợp này là trường hợp nào?

Tiền tệ mới này sẽ có dạng là một tài khoản cá nhân tại ngân hàng trung ương và có thể trả lãi suất theo lãi suất ngân hàng hoặc là một mã thông báo kỹ thuật số ẩn danh nhưng không có lãi suất, như những đồng tiền điện tử hiện tại?

Nghiên cứu mới đây nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc Tế IMF đã khám phá các tính năng tiền tệ và công nghệ tối ưu mà một CBDC mới nên có, tùy thuộc vào nền kinh tế và hệ thống ngân hàng nó lưu hành. Đúng như thế, những thay đổi đột ngột trong việc sử dụng các công cụ thanh toán mới này có thể trở nên đặc biệt đột phá hoặc sẽ tạo ra các tác dụng phụ rất không mong muốn cho toàn bộ nền kinh tế. Bởi vậy, sau khi giới thiệu thành công các loại tiền kỹ thuật số này, các công cụ thanh toán hiện tại có thể biến mất nếu việc sử dụng của chúng giảm xuống dưới ngưỡng quan trọng.

Ẩn danh so với bảo mật

Nói chung, các nhà điều hành kinh tế sẽ có những ưu tiên khác nhau cho ẩn danh và bảo mật thanh toán. Tiền mặt hầu như luôn đảm bảo một giao dịch ẩn danh, trong khi tiền gửi ngân hàng đáp ứng nhu cầu bảo mật. Sự ẩn danh có giá trị của nó và không phải lúc nào cũng nên tiếp cận với sự nghi ngờ mặc dù không thể chối cãi mối liên hệ của nó với việc trốn thuế.

Gần đây, ngay cả chủ tịch của Ngân hàng Trung ương châu âu, Christine Lagarde, cũng nói rằng có một nhu cầu không đổi đối với các công cụ thanh toán không thể truy nguyên, điều này có thể giúp bảo vệ người tiêu dùng khỏi việc sử dụng trái phép dữ liệu giao dịch cá nhân để đánh giá điểm tín dụng, hay các hình thức lừa đảo khác.

Một loại tiền kỹ thuật số có thể đáp ứng sự kết hợp giữa ẩn danh và bảo mật, tùy thuộc vào thiết kế của nó. Ví dụ: ngân hàng trung ương chỉ có thể bảo đảm ẩn danh một phần cho người dùng khác chứ không phải cho chính quyền, tùy thuộc vào các sự kiện có liên quan như lệnh của tòa án hoặc thậm chí cao hơn như thiết lập giới hạn giao dịch.

CBDC chỉ có thể tiếp cận khía cạnh không truy xuất nguồn gốc của tiền mặt nếu nó có dạng mã thông báo, chẳng hạn như tiền điện tử tiêu chuẩn có thể truy cập từ tài khoản người dùng chưa được xác minh hoặc thông qua thẻ thanh toán ẩn danh có thể mua hàng hóa trong các cửa hiệu hoặc của hàng trực tuyến. Các hình thức CBDC này rõ ràng sẽ chịu cùng rủi ro mất mát và trộm cắp liên quan đến tiền mặt và tiền điện tử: mặt vật lý (mất thẻ) hoặc mặt kỹ thuật số (mất chìa khóa).

Giả sử cho một thiết kế khác nhau, với một tài khoản ngân hàng trung ương cho mỗi công dân sẽ được xác thực bằng thẻ ID, sự sao chép trở nên vượt trội hơn hẳn bởi tính bảo mật và truy xuất nguồn gốc của tiền gửi ngân hàng.

Lãi suất

Một loại tiền kỹ thuật số có thể phá vỡ hệ thống tài chính khi nó thay thế nhu cầu về tiền mặt hoặc tiền gửi. Vấn đề tiếp theo không chỉ là sự biến mất có thể của tiền mặt – một thiết kế CBDC tương tự như tiền gửi ngân hàng sẽ buộc các ngân hàng tăng lãi suất tiền gửi đơn giản để duy trì tính cạnh tranh. Điều này sẽ được phản ánh trong lãi suất cao hơn cho các khoản vay, và do đó sẽ gây ra sự thu hẹp tín dụng không tự nguyện cho các doanh nghiệp. Tùy thuộc vào sự phụ thuộc của nền kinh tế (nhiều hơn hoặc ít hơn) vào tín dụng ngân hàng, sự suy giảm trung gian từ ngân hàng có thể làm giảm đầu tư, sản xuất và việc làm, ngay cả khi các hộ gia đình trên cả nước được hưởng lợi từ lãi suất tiền gửi cao hơn.

Sự phân tán có thể trở nên trầm trọng hơn nếu tiền kỹ thuật số được phát hành mang theo lãi suất. Tuy nhiên, lãi suất có thể không chỉ dương (trên tài khoản tiền gửi) mà còn có thể âm, trong trường hợp đó, giá trị của tiền kỹ thuật số sẽ bị xói mòn với tốc độ nhanh hơn nhiều so với tỷ lệ lạm phát chính thức.

Sự tích lũy trong những tháng gần đây cho thấy việc các ngân hàng trung ương đang nỗ lực làm cho CBDC không trả lãi suất như tiền mặt, nhằm bảo vệ hệ thống ngân hàng khỏi những hậu quả tàn khốc. Sự lựa chọn cho chính sách này sẽ đặt tiền mặt là đối thủ cạnh tranh chính với các loại tiền kỹ thuật số khác. Tuy nhiên, để chống lại sự khôn ngoan thông thường ủng hộ một xã hội không tiền mặt, việc loại bỏ tiền mặt với những chi phí hữu hình là cần thiết, đặc biệt ở các nền kinh tế đang phát triển, ngay cả khi tiền ít được nhìn thấy hơn so với sự phân tán của hệ thống ngân hàng.

Thâm nhập tài khoản ngân hàng

Dữ liệu gần đây cho thấy vẫn còn một sự phân chia kỹ thuật số toàn cầu đáng gờm trong việc truy cập vào các công cụ thanh toán.

Một nửa dân số thế giới bị loại trừ về tài chính sống ở Nam Á , Đông Á và Thái Bình Dương, với 12% dân số Trung Quốc không có tài khoản ngân hàng, và 21% dân số Ấn Độ + 6% người Indonesia không có tài khoản ngân hàng. Cùng với nhau, các quốc gia này chiếm gần 40% dân số toàn cầu không được tiếp cận với tài khoản ngân hàng. Theo cơ sở dữ liệu World Findex 2017 của Ngân hàng Thế giới, những người sống ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi ít được phục vụ bởi các tổ chức tài chính tiêu chuẩn. Sự thâm nhập tài khoản hiện tại trong khu vực này chỉ ở mức 14%. Đan Mạch đứng đầu bảng xếp hạng của Ngân hàng Thế giới với mức 100%.

Các yêu cầu để có được một tài khoản ngân hàng là một điều xa xỉ đối với những người bị thiệt thòi ở các nước thuộc khu vực đang phát triển. Từ báo cáo của Ngân hàng Thế giới, 1,5 tỷ người, chủ yếu cư trú ở Châu Phi và Châu Á, không có bất kỳ hình thức chứng minh danh tính nào. Các lý do khác như sự thiếu hiểu biết về tài chính hay sống ở các khu vực nông thôn. Ngoài ra, hơn 200 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa thiếu quyền truy cập vào các tài khoản ngân hàng cơ bản với những hỗ trợ đầy đủ.

Sử dụng tiền mặt

Tiền mặt vẫn thống trị các giao dịch cơ bản ở các nước đang phát triển, bao gồm cả thanh toán tiền lương.

Ở Ấn Độ, nơi chính phủ đã cố gắng thực thi sự phát triển của ngân ngân hàng, giá trị của tiền giấy và tiền hiện lưu hành vẫn tăng với tốc độ 14% hàng năm kể từ năm 2006 đến 2015.

Ở Kenya, tiền mặt vẫn chiếm 98% giá trị của tất cả các giao dịch. Mặc dù 75% người trưởng thành sử dụng tiền thông qua các thiết bị di động, trong một cuộc khảo sát từ các hộ gia đình có thu nhập thấp cho thấy chỉ có 1% giá trị chi phí và 3% giá trị giao dịch được thực hiện bằng công nghệ kỹ thuật số.

Do đó, việc chính phủ tăng tốc thay thế tiền mặt bằng các hệ thống thanh toán kỹ thuật số có nguy cơ làm gia tăng khoảng cách tiền tệ hiện tại, nhiều khả năng sẽ làm xấu đi các vấn đề kinh tế và xã hội mà các ngân hàng đang phải đối mặt ở hiện tại.

Trên thực tế, qua các mô phỏng của Quỹ Tiền tệ Quốc Tế khi một loại tiền kỹ thuật số được giới thiệu, các gia đình có thu nhập thấp thường có xu hướng duy trì sử dụng tiền mặt lâu hơn. Vì tiền mặt – không giống như tiền gửi ngân hàng – không có trả lãi suất, các gia đình này sẽ chịu khoản lỗ lớn hơn không đáng kể so với những tài khoản tiền gửi bị giảm giá trị do hậu quả xấu từ CBDC đến nền kinh tế.

Do đó, từ các mô phỏng của IMF, người gửi tiền sẽ là người thụ hưởng chính và người sử dụng tiền mặt chuyển thành những người thua cuộc chính. Điều này ngụ ý những tác động hồi quy tiềm tàng đến từ việc phân phối thu nhập cho người dân mà các ngân hàng trung ương và chính phủ phải đánh giá hết sức cẩn thận.

Tiền gửi ngân hàng với các tính năng tiên tiến như chuyển tiền tức thời và tiền kỹ thuật số với những khả năng như tiết kiệm, tiêu dùng và đầu tư, sẽ đảm bảo sự đổi mới, tạo việc làm và thúc đẩy kinh tế. Nó cũng có thể là chìa khóa để giải quyết tận gốc vấn đề trốn thuế. CBDC có thể sẽ gây ra một trận động đất trong hệ thống tài chính, gây ra những hậu quả về lâu về dài cũng đáng được xem xét một cách kỹ lưỡng.

Giải pháp tốt nhất giúp giảm thiểu các tác động từ sự lan tỏa tiêu cực này, có thể không phải là loại bỏ tiền mặt hay giải thể toàn bộ ngân hàng, mà là một hệ thống tài chính ba chiều, trong đó các hệ thống thanh toán khác nhau sẽ cùng tồn tại, cân bằng nhu cầu của tất cả những người tham gia nền kinh tế mới này.

Viết ngày 21/02/2019 trên Coin98 Finance

Cointelegraph | Nguồn 

Dũng Bùi | Biên tập